Toskańska przyroda

Toskania znajduje się na zachodnim wybrzeżu Włoch i jest regionem o pięknej historii i dziedzictwie; pełnym starych budowli i cichych społeczności rolniczych, żyjących na niesamowitej, pięknej wsi. Słońce i długie, gorące dni od zawsze zachęcają niesamowicie wiele zwierząt do życia w okolicy. Najpopularniejsze i najzwyklejsze europejskie zwierzęta, które można tu spotkać to jelenie i dziki, ale oprócz nich okolica zasiedlona jest też skorpionami i jeżozwierzami. To wszystko tworzy piękny i ekscytujący obraz dla turystów, którzy chcą podziwiać i fotografować tutejszą faunę.

Populacja dzików w Toskanii jest bardzo duża. Najlepiej oglądać je nocą w okolicach pól uprawnych. Dziki uwielbiają jeść winogrona z winnic. Sezon na dziki trwa od września do stycznia, a ich mięso jest tak bardzo lubiane, że Pappardelle Cinghiale (potrawa z mięsa dzika) jest tutejszą potrawą narodową.

Toskański dzik – lub "cinghiale" – ma wątpliwy, lecz podwójny zaszczyt spełniać rolę miejscowego godła, a zarazem lokalnego przysmaku. Zwierzęta te mają jednak szczęście przebywać głównie na terenach naturalnie chronionych, szczególnie mowa tu o gęsto zalesionych stokach Maremmy i innych regionalnych parkach. Obecność chrząkającego i ryjącego dzika, która korzystnie wpływa na napowietrzanie podłoża leśnego, jest o wiele mniej mile widziana na terenie wiejskich ogrodów, czy słynnych toskańskich winnic. Stojące na wzgórzu zwierzę, które ulega kuszącemu zapachowi dojrzałych winogron, potrafi w minutę przedrzeć się przez rzędy winorośli, powodując szkody liczone w milionach.

Biorąc pod uwagę fakt, iż dzik postrzegany jest jako szkodnik, kilku mieszkańców polemizuje nad potrzebą kontroli owej populacji. Okres polowań – od połowy września do końca stycznia – szczególnie dla starszego pokolenia stanowi część roku wiejskiego, a także zapewnia doskonały składnik dla bogatych, krzepiących receptur.

Największa szansa na ujrzenie dzika ma miejsce o zmierzchu, w trakcie samochodowej wyprawy po krętej, wiejskiej drodze. Wówczas powinniśmy zwracać uwagę na skrywający się w zaroślach czarno-szary tył, z lekkim szczeciniastym grzbietem. Jeśli dzik podejmie ryzyko ujawnienia się, wówczas zauważymy charakterystyczną, klinowatą sylwetkę, długi pysk oraz zaskakująco delikatny kłus. Młode dzików wyglądają mniej więcej jak z kreskówki Walta Disneya: słodkie prosięta z bladymi paskami, przebiegającymi wzdłuż czekoladowo-brązowego futerka. Należy szczególnie uważać na lochy z młodymi, mogą uznać, że są zagrożone i zaatakować.

Istnieją dwa główne typy zwierząt jeleniowatych, które można napotkać w Toskanii – sarny i daniele. Oba uważane są za majestatyczne stworzenia. Warto zatem poświęcić trochę czasu i wybrać się na wędrówkę pieszą wśród naturalnych obszarów Toskanii, z dala od zatłoczonych ośrodków turystycznych, gdyż widok jeleniej rodziny, wędrującej po leśnych terenach Toskanii, jest naprawdę niesamowitym doświadczeniem. Oprócz możliwości spostrzeżenia tych niesamowitych zwierząt, spacer po lasach i parkach Toskanii oferuje również możliwość podziwiania zapierających dech w piersiach krajobrazów.

Sarna, uważana za mniejszą odmianę z tych dwóch gatunków, w języku włoskim określana jest jako "Capriolo" a jej znakiem rozpoznawalnym jest niewielki ogon o długości 2-3 cm. Wraz z nastaniem zimowej pory roku w Toskanii, jej czerwono-brązowe futro robi się grubsze i przybiera barwę szarą. Sarny zrzucają poroże w listopadzie, które do maja ponownie odrasta do pełnej długości. Obserwowanie tych zwierząt jak skaczą, pływają czy też biegają jest niesamowitym doświadczeniem.

Jelenie w języku włoskim określany jest jako "Daino". To odmiana o wiele większa niż sarna. Daniel posiada unikalny zestaw poroży, a jego długa szyja i wąska głowa nadają mu imponującą sylwetkę. Wystarczy bliżej spojrzeć i zauważymy, iż na końcu poroży znajdują się malutkie łopatki, wspomagające podnoszenie przedmiotów z ziemi. Zwierzęta te znane są również z posiadania pięknych odmian futra, które stanowi ciekawą atrakcję dla miłośników tego gatunku.

Mimo iż oba typy jeleni wolą spacerować o zmierzchu, światło dzienne stanowi doskonałą okazję do namierzenia samic. Instynkt nakazuje im chronić swe młode podczas nocy, co oznacza, że mamy możliwość dostrzec je w ciągu dnia. Miejsca, w których najczęściej możemy je spotkać muszą być bogate w jagody i grzyby – dla jeleni to idealne warunki wypasu.

Jednym z takich zwierząt jest zając. Zające są dużo większe niż ich liczniejsi kuzyni - króliki, a rozróżnić je można dzięki większym, zakończonym na czarno uszom. Futro zająca ma zazwyczaj odcienie od piaskowego do brązowego, z białym futrem na brzuchu. Istnieją jednak wyjątki, np. na północy można znaleźć zające, które na zimę zmieniają futro na białe, by móc wtopić się w ośnieżone otoczenie.

Preferowanym terytorium zająca są tereny uprawne lub płaskie tereny leśne, gdzie zając jest w stanie rozwinąć swą niesamowitą prędkość, uciekając przed niebezpieczeństwem. Kończyny tylne u zajęcy są dłuższe niż u królików, a przednie mocniejsze. To umożliwia im nagłą zmianę kierunku podczas biegu, ułatwiającą zgubienie pogoni. Zając biega wyłącznie kłusem. Porusza się skokowo i ta cecha pomaga w odróżnieniu go od królika.

Dodatkowo, w przeciwieństwie do królików, zające nie mieszkają pod ziemią, lecz w kotlinach, będących legowiskami wydrążonymi w podłożu, gdzie zające leżą nieruchomo w ukryciu. Jeśli natrafimy na kotliny zajęcze w okolicy wiejskich domów w Toskanii, to jest to zazwyczaj dobry znak, że w okolicy znajdują się zające, które najłatwiej dostrzec podczas zmierzchu.

Zające są najbardziej aktywne w ciemności, kiedy to odżywiają się roślinnością i parzą się. Młode zające rodzą się cały rok.

Ze wszystkich stworzeń zamieszkujących Toskanię, jeżozwierze są najbardziej agresywne. Mają bardzo słaby wzrok więc wolą najpierw atakować, a dopiero potem zadawać pytania. Preferują nocny tryb życia, ale jeśli spotka się jeżozwierza w ciągu dnia – lepiej zostawić go w spokoju. Następujące zachowania sygnalizują rosnącą złość: pochrząkiwanie, tupanie i potrząsanie kolcami na ogonie.

W przypadku regionu o tak zasłużonej sławie, raczej mało prawdopodobne jest, aby ktoś kiedykolwiek planował wakacje w Toskanii w celu ujrzenia jeżozwierza. W praktyce jednak, całkiem nieźle się to sprawdza. Dla zwiedzającego o bystrym oku, ciekawego dzikiej przyrody regionu, widok jednego z tych cichych, lecz pewnych siebie lokalnych mieszkańców, jest niespodziewaną atrakcją. Jeżozwierze to miłujące spokój osobniki, zwane również "istrici". Wydają się one być zadowolone z faktu, iż swoją obecnością nie przyciągają zbytniej uwagi. Jeżozwierze są najłagodniejszymi, jednak najbardziej pewnymi siebie drapieżnikami. Zwykle zajęte są tym, co sprawia im największą przyjemność: włóczą się wzdłuż sosnowych lasów i gruntów rolnych. Podczas tych wędrówek nie brakuje im typowej dla gryzoni zaradności.

Te ciche stworzenia są najbardziej aktywne między zachodem słońca, a wczesnymi godzinami porannymi, kiedy to ostry zmysł słuchu, wrażliwe łapy i silnie rozwinięty zmysł węchu są bardziej przydatne niż wzrok, zwłaszcza wśród uwielbianych przez jeżozwierze nor i zarośli. Te opanowane i nieposkromione przez naturę drapieżniki mają tendencję do poruszania się spokojnym krokiem, aniżeli biegiem. Jeśli jednak zdarzy się ujrzeć je w najbardziej imponującej pozycji, z wystawionymi kolcami na znak obrony – to raczej znak, aby powrócić do samochodu...

Toskańska populacja grzebieniastych jeżozwierzy to potomkowie pierwszych kilku par przywiezionych z Afryki przez starożytnych Rzymian, którzy traktowali je jako źródło pokarmu. Obecnie to właśnie jeżozwierze uchodzą za największych konsumentów. Czasami potrafią one wędrować na odległość ponad dziesięciu kilometrów od swoich kryjówek, po to by znaleźć najlepsze owoce, nasiona czy owady. Ich zamiłowanie do korzeni i bulw, w połączeniu ze zdolnością podziemnego przemieszczania się pod ogrodzeniem, potrafi doprowadzić ogrodników do furii. Pomimo iż jeżozwierze uważane są za mniej destrukcyjne niż dziki, mają one podobny apetyt na odmianę Chianti – na szczęście chodzi tu o winogrona.

Skorpiony, które można tu spotkać nie są jadowite. Są to małe, czarne stworzenia, które rzadko osiągają rozmiar większy niż 30 milimetrów, a ich ukłucie w skutkach przypomina ukłucie pszczoły lub osy. Tylko alergicy muszą zwracać na nie szczególną uwagę. Jeśli skorpion pojawi się w domu, trzeba go po prostu złapać i wynieść na zewnątrz.

Faktem jest, że na świecie występuje 1400 gatunków skorpionów, i co zaskakujące, jedynie ukąszenia 25 z nich są śmiertelne dla ludzi, co jednak jest przyczyną złej reputacji wszystkich skorpionów. Na szczęście gatunki skorpionów, występujące w Europie nie są niebezpieczne, jednak u niektórych pechowych ofiar zaobserwowano reakcje alergiczne.

Co robić w przypadku ukąszenia przez skorpiona?

Ataki skorpionów w Toskanii są stosunkowo rzadkie, lecz jeśli stanie się najgorsze, ważne jest by wiedzieć co zrobić z ukąszeniem. Po pierwsze należy przemyć dotknięty obszar skóry wodą z mydłem, by pozbyć się brudu i bakterii. Następnie trzeba podnieść ukłutą kończynę i zastosować zimny opatrunek, by złagodzić opuchliznę. Można także zażyć tabletkę przeciwbólową i w ciągu 30 minut ból powinien ustąpić. Jeśli doświadczymy dalszych symptomów, lub jeśli ukłute zostało dziecko, lepiej na wszelki wypadek odwiedzić lekarza.